Een initiatief van de anonieme
meldsoftware van Your SafePlace.
Wanneer is iets grensoverschrijdend gedrag?
De term grensoverschrijdend gedrag wordt steeds vaker gebruikt, maar wat betekent het precies? In essentie is het gedrag dat de persoonlijke grenzen van een ander overschrijdt, en dat vervolgens als onprettig, intimiderend, schadelijk of bedreigend wordt ervaren. Het is cruciaal om te begrijpen dat de waarneming van het ‘slachtoffer’ hierin centraal staat: wat voor de één onschuldig lijkt, kan voor de ander diepgaand kwetsend zijn. Het gaat dus niet alleen om de intentie van degene die het gedrag vertoont, maar vooral om de impact ervan op de ontvanger.
De complexiteit van grenzen
Iedereen heeft persoonlijke grenzen, zowel fysiek als mentaal. Deze grenzen zijn uniek en worden beïnvloed door iemands cultuur, opvoeding, persoonlijke ervaringen en de context waarin het gedrag plaatsvindt. Wat in een vriendschappelijke setting als acceptabel wordt gezien, kan in een professionele context volledig ongepast zijn. Daarom is het stellen van de vraag "wanneer is iets grensoverschrijdend?" zo belangrijk.
Vormen van grensoverschrijdend gedrag
Grensoverschrijdend gedrag kan zich op diverse manieren laten zien, en vaak in meer subtiele vormen dan je verwacht. Hier zijn enkele veelvoorkomende categorieën:
1. Verbale grensoverschrijding
Dit omvat alle vormen van mondelinge communicatie die kwetsend, kleinerend of intimiderend zijn. Denk aan:
Roddelen of verspreiden van valse geruchten: Het moedwillig beschadigen van iemands reputatie.
Schelden of uitschelden: Het gebruiken van beledigende taal.
Kwetsende grappen: Grappen over iemands uiterlijk, afkomst, seksuele geaardheid, religie, of andere persoonlijke kenmerken, die als denigrerend worden ervaren.
Vernederen of bespotten: Iemand openlijk belachelijk maken of zijn of haar prestaties kleineren.
Bedreigen: Verbale uitingen die angst of vrees veroorzaken.
2. Non-verbale grensoverschrijding
Gedrag zonder woorden kan net zo schadelijk zijn. Voorbeelden zijn:
Staren of intimiderende blikken: langdurig en ongemakkelijk aankijken dat als bedreigend wordt ervaren.
Bedreigende gebaren: Gebaren die angst inboezemen.
Buitensluiten of negeren: Iemand consequent buitensluiten van sociale interacties of vergaderingen.
Ongepaste lichaamstaal: Te dichtbij staan, gebaren maken die als aanstootgevend worden ervaren.
3. Fysieke grensoverschrijding
Dit omvat elke vorm van ongewenst fysiek contact, ongeacht de intentie. Dit kan zijn:
Ongewenste aanrakingen: Knuffels, schouderklopjes, of andere vormen van aanraking die als onprettig of ongewenst worden ervaren.
Prikken, duwen, of slaan: Elke vorm van fysiek geweld.
Blokkeren van de weg: Iemand de doorgang beletten op een intimiderende manier.
4. Seksuele grensoverschrijding
Dit is een specifieke vorm van grensoverschrijdend gedrag met een seksuele connotatie. Het kan variëren van subtiel tot zeer expliciet:
Ongewenste seksuele opmerkingen of grappen: Opmerkingen over iemands uiterlijk, seksleven, of seksueel getinte grappen die ongemak veroorzaken.
Seksuele intimidatie: Ongewenste seksuele avances, verzoeken om seksuele gunsten, of ander verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag van seksuele aard.
Ongewenste aanrakingen met een seksuele lading: Aanraken van intieme lichaamsdelen of aanrakingen die als seksueel suggestief worden ervaren.
Tonen van pornografisch materiaal: Het ongevraagd tonen van seksueel expliciet beeldmateriaal.
5. Psychologische/Emotionele grensoverschrijding
Dit type gedrag is vaak minder zichtbaar, maar kan zeer schadelijk zijn:
Manipulation: Iemand dwingen dingen te doen die ze niet willen door middel van emotionele chantage of druk.
Gaslighting: Systematisch de realiteit van iemand ontkennen of verdraaien, waardoor het slachtoffer aan zijn of haar eigen waarneming gaat twijfelen.
Isoleren: Iemand afzonderen van collega's, vrienden of familie.
Structurele overvraging of onderwaardering: Iemand consistent te veel of te weinig werk geven, met als doel iemand te breken of te demotiveren.
Hoe om te gaan met grensoverschrijdend gedrag?
Als je te maken krijgt met grensoverschrijdend gedrag, is het belangrijk om te weten dat je rechten hebt en dat er stappen zijn die je kunt ondernemen:
Geef je grens aan: Als het veilig is, maak dan duidelijk dat het gedrag ongewenst is. Soms is de dader zich niet bewust van de impact.
Zoek steun: Praat met een vertrouwenspersoon, een leidinggevende, HR, een collega, vriend of familielid. Praten kan opluchting bieden en je helpen de situatie te overzien.
Documenteer: Noteer de details van de incidenten: wie, wat, waar, wanneer, en eventuele getuigen. Dit is belangrijk als je besluit een formele melding te doen.
Maak een melding: Afhankelijk van de organisatie kun je een formele melding doen bij je leidinggevende, HR, een klachtencommissie, een vertrouwenspersoon of anoniem via ons platform.
Overweeg externe hulp: Als interne procedures niet toereikend zijn, kun je overwegen om externe instanties, zoals de Inspectie SZW, in te schakelen.
Het is essentieel dat we allemaal bijdragen aan een cultuur waarin grenzen worden gerespecteerd en waar de slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag zich veilig voelen om te spreken. Door ons bewustzijn te vergroten en te weten wat we kunnen doen, kunnen we samen werken aan een veilige en respectvolle werkomgeving voor iedereen.
Heb jij ervaring met ongewenst gedrag op de werkvloer en wil je hierover in vertrouwen spreken? Overweeg dan contact op te nemen met een vertrouwenspersoon of kijk of je werkgever is aangesloten bij ons platform. Werkgever niet gevonden? Meld je werkgever aan.
Meld Gedrag
Anoniem
Een initiatief van de anonieme
meldsoftware van Your SafePlace.
Your SafePlace zet zich in als een onafhankelijke softwareorganisatie die een veilige werkomgeving voor iedereen in Nederland wil creëren. Ons doel is dat álle werkenden de juiste hulp ontvangen na een grensoverschrijdende ervaring, zodat zij een leven kunnen leiden dat niet wordt bepaald door het gedrag van een ander.
Meld Gedrag
Anoniem
Een initiatief van de anonieme
meldsoftware van Your SafePlace.
Your SafePlace zet zich in als een onafhankelijke softwareorganisatie die een veilige werkomgeving voor iedereen in Nederland wil creëren. Ons doel is dat álle werkenden de juiste hulp ontvangen na een grensoverschrijdende ervaring, zodat zij een leven kunnen leiden dat niet wordt bepaald door het gedrag van een ander.
Meld Gedrag
Anoniem
Een initiatief van de anonieme
meldsoftware van Your SafePlace.
Your SafePlace zet zich in als een onafhankelijke softwareorganisatie die een veilige werkomgeving voor iedereen in Nederland wil creëren. Ons doel is dat álle werkenden de juiste hulp ontvangen na een grensoverschrijdende ervaring, zodat zij een leven kunnen leiden dat niet wordt bepaald door het gedrag van een ander.